จาก เทคโนโลยีชาวบ้าน

กาญจนา จินตกานนท์

กาแฟชะมด นุ่มละมุน หอม...ที่ สากลฟาร์ม จังหวัดตราด

กาแฟขี้ชะมด มีถิ่นกำเนิดในประเทศอินโดนีเซีย



ช่วง 2-3 ปี ที่ผ่านมา กาแฟขี้ชะมดเริ่มเป็นที่รู้จักสำหรับคนไทย มีผู้ริเริ่มเลี้ยงชะมดเพื่อผลิตกาแฟแปลกใหม่ชนิดนี้หลายราย ที่โด่งดังมีชื่อเสียงน่าจะเป็นไร่ "คุณหญิง" ที่จังหวัดกาญจนบุรี ทั้งนี้คุณสมบัติของกาแฟชะมดที่เชื่อว่าจะช่วยบำรุงสมอง รักษาอวัยวะภายใน รวมทั้งระบบหมุนเวียนของโลหิตให้ดีขึ้น และสุดยอดคือ กลิ่นหอม รสชาตินุ่มนวลกว่ากาแฟทั่วไป ทำให้สนนราคาของกาแฟตกถึง กิโลกรัมละ 200,000 บาท หรือถ้วยละ 500-1,500 บาททีเดียว ณ วันนี้ ที่จังหวัดตราดมีกาแฟชะมดคุณภาพชั้นดีรอให้ลิ้มลองสำหรับคอกาแฟ (กระเป๋าหนัก) แล้ว แพงหรือไม่ต้องทดลองเปรียบเทียบกับคุณภาพด้วยตัวเอง



จากเกษตรกรสวนผลไม้...

สู่กาแฟชะมด หนึ่งเดียวในจังหวัดตราด

"สากล ฟาร์ม" ตั้งอยู่บ้านเลขที่ 88/4 หมู่ที่ 4 ตำบลบางปิด อำเภอแหลมงอบ จังหวัดตราด คุณสากล กรวยทรัพย์ วัย 59 ปี (ตัวจริงดูอ่อนกว่าอายุจริงร่วม 10 ปี) เจ้าของเป็นเกษตรกรผู้ประสบความสำเร็จจากการทำสวนผลไม้ แบบเกษตรอินทรีย์ ปัจจุบันได้หันมาริเริ่มบุกเบิก ศาสตร์การเลี้ยงชะมดและนำไปสู่การผลิตกาแฟขี้ชะมดสำเร็จเป็นรายแรกในจังหวัด ตราด (ต่อไปจะเรียก กาแฟชะมด) เล่าว่า เริ่มเลี้ยงชะมดพันธุ์อีเห็นคู่แรกมาตั้งแต่ปี 2547 โดยหาซื้อมาจากเพื่อนบ้านนำมาศึกษาพฤติกรรม จนกระทั่งสามารถขยายพันธุ์ได้ 10 ตัว ในระยะ 2 ปี จากนั้น 2-3 ปีต่อมาเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ปี 2553 มี 50 ตัว และล่าสุดขณะนี้ในพื้นที่ 9 ไร่ มี 60 ตัว มีโครงการที่จะขยายพันธุ์ให้ได้ 200 ตัว ในปี 2555 โดยเป้าหมายสูงสุดอยู่ที่ 800-1,000 ตัว เพื่อจัดทำเป็นศูนย์เรียนรู้การเลี้ยงชะมดเพื่อผลิตกาแฟชะมด ที่เปิดเผยวิธีการเลี้ยงชะมดและขั้นตอนการผลิตกาแฟ เพื่อเป็นแหล่งข้อมูลให้กับผู้ที่สนใจ และเป็นทางเลือกหนึ่งของนักท่องเที่ยวที่มาเยือนจังหวัดตราด ปัจจุบันสามารถผลิตกาแฟชะมดได้สำเร็จ นำออกสู่ตลาดผู้บริโภคได้แล้วในรูปของกาแฟสำเร็จรูป



ติดใจรสชาติกาแฟชะมด...อยากทำเอง

คุณ สากลเล่าถึงแรงบันดาลใจในการเลี้ยงชะมดว่า ต้องการทำอะไรที่แปลกๆ ใหม่ๆ อยู่แล้ว จึงขอซื้อชะมดพันธุ์อีเห็นจากชาวบ้านมาเลี้ยงศึกษาพฤติกรรมเพื่อทดลองขยาย พันธุ์ ต่อมาทราบว่ามีการผลิตกาแฟขี้ชะมด ซึ่งมีรสชาติดีและมีผลดีต่อสุขภาพ ด้วยชื่นชอบการดื่มกาแฟอยู่แล้ว จึงได้ทดลองดื่มกาแฟชะมดดู มีความรู้สึกชุ่มคอ สมองโล่งโปร่ง ร่างกายสดชื่น จึงคิดทดลองทำกาแฟชะมดบ้าง บังเอิญพบแหล่งผลกาแฟสดที่มีคุณภาพปลอดสารเคมีจากไร่ของ ลุงดำ น้ำหยด หรือ คุณจรวย พงษ์ชีพ ที่อำเภอขลุง จังหวัดจันทบุรี เป็นพันธุ์โรบัสต้า ซึ่งการนำผลสดๆ มาเป็นอาหารชะมดไม่ยุ่งยาก เพราะอยู่ไม่ไกลเพียงระยะทางประมาณ 100 กิโลเมตร

"เมื่อผลิตกาแฟขี้ ชะมดได้แล้วได้นำเสนอในงานระดับประเทศมาหลายครั้ง เช่น งานไทยแลนด์ อาเซียน คอฟฟี่ แอนด์ที ปี 2011 ครั้งที่ 8 และเทศกาลต่างๆ ที่จัดโดยสมาคมชาและกาแฟไทย ส่วนในระดับจังหวัดมีหน่วยงานภาครัฐ อย่างเช่น ผู้ว่าราชการจังหวัดตราด องค์กรภาคเอกชน สภาอุตสาหกรรมจังหวัดตราด และองค์กรมหาชน คือองค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (อพท.) ได้เข้ามาเยี่ยมชมและสนับสนุนเพื่อให้เป็นแหล่งเรียนรู้การเลี้ยงชะมดเพื่อ ผลิตกาแฟและเพื่อการท่องเที่ยวของจังหวัดตราด" คุณสากลเล่าถึงที่มาของกาแฟชะมด



ทุกขั้นตอน...เพื่อคุณภาพของกาแฟชะมด

คุณ สากลกล่าวว่า การผลิตกาแฟขี้ชะมดเป็นเรื่องที่ต้องพิถีพิถันเป็นอย่างมากทั้ง 3 ขั้นตอนสำคัญ คือ ตั้งแต่การเลี้ยงชะมด การผลิตกาแฟชะมด และการชงกาแฟ เพราะชะมดเป็นสัตว์ที่ขี้ระแวง ตกใจง่าย รักความสะอาด การสร้างกรงชะมด 1 ตัว ใช้ไม้ระแนงขนาดกว้าง 1 เมตร ยาว 1 เมตร สูง 50 เซนติเมตร และปูฟากด้วยไม้ไผ่ มีไม้โมกเป็นหลักให้เช็ดไข กรงยกสูงจากพื้น 70-100 เซนติเมตร วัยเจริญพันธุ์ของชะมด อายุ 1-2 ปี ระยะตั้งท้อง 60 วัน คลอดลูกครั้งละ 3-5 ตัว ให้อาหารวันละ 1 ครั้ง ประมาณ 16.00 น. อาหารต้องเป็นอาหารสด ปลอดสารเคมี ไม่เช่นนั้นชะมดจะไม่กิน เช่น ข้าวคลุกปลาทู ซี่โครงไก่ต้ม หรืออาหารเม็ดสำเร็จรูป น้ำที่ให้ดื่มต้องเป็นน้ำบ่อ หรือน้ำฝนธรรมชาติ กรง ภาชนะใส่อาหาร ใส่น้ำต้องทำความสะอาดทุกวัน ในช่วงที่ชะมดกินกาแฟเป็นช่วงเดือนตุลาคม-พฤศจิกายน 1 ปี มีเพียง 2 เดือน เท่านั้น จะต้องเลือกผลกาแฟที่สุกงอม สีเชอร์รี่ (สีชมพูอมดำ) ปลอดสารพิษ ต้องสดๆ ใส่ถังแช่น้ำแข็งไปจากสวน ไม่เช่นนั้นชะมดจะไม่กิน

การผลิต เมล็ดกาแฟชะมด เมื่อชะมดกินผลกาแฟสุกเข้าไปแล้วเมล็ดกาแฟจะผสมกับเอนไซม์และสารที่อยู่ใน กระบวนการย่อยของชะมด จะย่อยส่วนที่เป็นเนื้อวุ้นของผลกาแฟ ส่วนเมล็ดกาแฟจะดูดซึมธาตุอาหารจากตัวชะมดมาไว้ในเมล็ด คล้ายกับการหมักบ่มด้วยอุณหภูมิภายในตัวชะมด ส่วนที่ไม่ย่อยเปลือกจะแข็ง เมื่อชะมดถ่ายออกมา จะเป็นแท่งยาว 5-7 เซนติเมตร นำไปตากแดดอีก 8-10 แดด แล้วใช้กระดาษห่อกันความชื้นเก็บไว้ในที่ร่มประมาณ 6 เดือน นำมาบี้ด้วยมือ กะเทาะเอาเปลือกออก (เปลือกนี้ผสมกับไขชะมดนำไปทำสบู่ช่วยดับกลิ่นตัวได้ดีเยี่ยม) จากนั้นเอาเฉพาะเม็ดกาแฟเนื้อในไปคั่วด้วยอุณหภูมิ 250 องศาฟาเรนไฮต์ นำมาบดเป็นผงกาแฟ การกะเทาะเมล็ดใช้มือบี้จะดีกว่าการใช้เครื่อง เพราะจะได้เม็ดกาแฟที่เป็นเม็ดโทน (2 ฝา) ซึ่งราคาแพงมากกว่าเม็ดกาแฟที่เป็นฝาเดียว เม็ดกาแฟที่กะเทาะเปลือก 1 กิโลกรัม จะได้เม็ดกาแฟ 750 กรัม จะเป็นเม็ดกาแฟ 2 ฝา 400 กรัม เม็ดกาแฟ 1 ฝา 350 กรัม

ส่วนวิธีการชงกาแฟชะมดนั้น คุณสากลอธิบายความต่างจากการชงกาแฟทั่วไป และมีวัฒนธรรมการชงที่ไม่ใช้เครื่องชงเด็ดขาด ต้องชงเองกับมือ โดยตักกาแฟใส่ถ้วยประมาณ 10-15 กรัม เทน้ำร้อนอุณหภูมิ 90-95 องศาเซลเซียส ใส่ทิ้งไว้ประมาณ 3 นาที ให้กาแฟดูดซึมน้ำและคนให้ผงกาแฟลอยขึ้นมา จะมีกลิ่นหอมกาแฟโรบัสต้า ให้สูดดมอย่างชื่นใจ การดื่มขอให้จิบๆ เพื่อสัมผัสรสชาติความละมุน กลิ่นหอม เมื่อดื่มหมดแก้วแรกแล้วจะมีผงกาแฟเหลืออยู่อีกให้เติมน้ำร้อนและดื่มจนหมด อีก 1-2 ครั้ง ภายหลังดื่มกาแฟแล้วสัมผัสได้ทันทีด้วยปลายลิ้น หากดื่มน้ำตามจะรู้สึกชุ่มคอและอีกประมาณ 30 นาที จะรู้สึกสดชื่น สมองโปร่ง เพราะระบบไหลเวียนของโลหิตดีขึ้น และสำหรับผู้มีไขมันสูงแล้วดื่มวันละ 1 แก้ว 3 วัน ไขมันลดแน่นอนและระบบเลือดไหลเวียนดี ระยะหลังมีการพัฒนาใช้เครื่องชงกาแฟไอน้ำจะมีกลิ่มหอมพิเศษกว่า แต่จะไม่มีกากให้เติมถ้วยต่อๆ ไป

"บางคนอาจจะรู้สึกไม่ดีกับกาแฟที่ ทำมาจากมูลชะมด อาจจะคิดว่าไม่สะอาด แต่กระบวนการผลิตเม็ดกาแฟถูกคั่วด้วยอุณหภูมิร้อนมากสามารถฆ่าเชื้อได้หมด ที่ผ่านมาเราได้ประโยชน์จากมูลสัตว์มาทำอาหารหลายอย่าง เช่น ขี้ครั่งที่ทำสีขนมชั้นให้เป็นสีแดง หรือไส้หมูที่รับประทานกัน อยากให้มาดูเม็ดกาแฟที่บี้ออกเหลือแต่เม็ดในที่ยังไม่ได้คั่ว จะสะอาด และมีกลิ่นหอมละมุน" เจ้าของกล่าวยืนยันคุณภาพ



อนาคตศูนย์การเรียนรู้...สุดยอดกาแฟชะมดในเมืองไทย

คุณ สากล ตั้งความหวังไว้ว่า อนาคตจังหวัดตราดจะเป็นแหล่งผลิตกาแฟชะมด 100% ที่มีคุณภาพที่ดีที่สุด ใครๆ มาเที่ยวเมืองไทย หรือมาจังหวัดตราดต้องการลิ้มลอง และจากโครงการเลี้ยงชะมดผลิตกาแฟของ "สากลฟาร์ม" จะได้รับการพัฒนาเป็นศูนย์การเรียนรู้เพาะเลี้ยงชะมดเพื่อผลิตกาแฟ ให้ผู้สนใจได้ศึกษาเยี่ยมชม โดยได้รับการสนับสนุนจาก องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) และที่ผ่านมา คุณเบญจวรรณ อ่านเปรื่อง ผู้ว่าราชการจังหวัดตราด เห็นว่าน่าจะมีลู่ทางผลักดันเป็นสินค้าโอท็อปของจังหวัดตราดด้วย วันนี้สากลฟาร์มยิ้มรับคำท้าทายจากคอกาแฟ และยืนยันว่ารสชาติของกาแฟชะมดนุ่มและหอมที่สุด...ส่วนราคากาแฟนั้นหากสนใจ ช่วงทดลองดื่มอาจจะได้ราคาพิเศษ ติดต่อ คุณสากล กรวยทรัพย์ โทร. (084) 870-2589...ไม่เชื่อต้องลองไปพิสูจน์

การเลี้ยงไส้เดือน,ปุ๋ยมูลไส้เดือน,ไส้เดือนดิน,รักษ์ดิน,ฮิวมิคพลัส,มูลไส้เดือนดิน,ปุ๋ยหมัก