กับดักหรือกระสวยชีวิตและเศรษฐกิจ

โดย : ทัศนีย์ บุนนาค

จาก กรุงเทพธุรกิจออนไลน์

ชีวิตเป็นเรื่องของความไหว การเคลื่อนที่ ความผันแปรเป็นพลวัตที่ไหลไปตามกรรม และกับดักด้วยแรงแห่งปรารถนา

แต่คนเราจะเดินเกมชีวิตไปตามยถากรรม ตามคัมภีร์การตลาด หรือเบิกบานเป็นธรรมชาติ ก็เป็นเรื่องของความเท่าทันในความสัมพันธ์ของกะริงหรือบ่วงชีวิต และทางเลือกในประเภทกับปริมณฑลการบริโภค

นั่นเพราะชีวิตมีการบริโภคเป็นตัวทำปฏิกิริยา ขณะที่กิเลสเปรียบไปก็เหมือนนายพรานขึ้นคันแร้ว เหลือแต่กุศลกรรมหรืออกุศลกรรมที่จะพาข้ามพ้นหรือติดปิ่นพันคอนตัณหาทะยานอยาก

การเลือกเส้นทางกรรม จึงเกี่ยวกับการวางโครงสร้างว่าจะกำหนดวิถี เวลา และโอกาสอย่างไร

ความต่างในทางเลือกจึงเป็นส่วนหนึ่งของความไหวในกิจกรรมของกายและจิต

ธุรกิจและอุตสาหกรรมหลากประเภทก็ต่างเดินบนเส้นทางบ่วงกรรมการบริโภคนี่เอง ซึ่งในความซับซ้อนของระบบสังคม เศรษฐกิจ สายสัมพันธ์รัดรึงของนโยบายการเมือง อุตสาหกรรม การค้าและการโฆษณา ล้วนเข้ามาพัวพันสร้างกำลังวังชาในระบบการรับรู้ ทั้งแง่ของผู้บริโภคและมิติทางธุรกิจ

ด้วยสมรรถนะของการสื่อสารและวิธีส่งเสริมกระตุ้นความต้องการผ่านบ่วงของการจัดการสาร เร้าด้วยรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัสเพื่อเร่งความพึงใจในการครอบครองของกายและจิตอันบันเทิงในปุถุชน

ประสบการณ์เสพสุขจากอายตนะ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องสารเสพย์ติด ภาพยนตร์ปลุกกามรมย์ เกม การพนัน ซ่องโสเภณี สุรา หรือแม้เรื่องของอาหาร กีฬา และการท่องเที่ยว ซึ่งเป็นอุตสาหกรรมที่ทำรายได้มหาศาล เพราะตลาดการใช้เวลาว่างประเภทนี้ใหญ่และกว้างขวางมากในโลก และมีผลประโยชน์เชิงจิตวิทยาสูง

โลกการผลิตสมัยใหม่นั้นตื่นตาตื่นใจด้วยการเร้ากับของแปลกแตกต่าง เพื่อสร้างกลไกการพัฒนาอยู่ตลอดเวลา คนในสังคมจึงสั่งสมความมั่งคั่งของความปรารถนาได้ไม่รู้จบ ปรารถนาที่ถูกกระตุ้นด้วยคันธนู ซึ่งโก่งรอเพียงการปล่อยศรเล็งไปยังเป้าหมายเท่านั้น และที่ว่าสั่งสมเพราะเมื่อวัฏจักรของปรารถนาหนึ่งสำเร็จ ความไหวของปรารถนาก็โผไปจับจ้องปรารถนาใหม่ เพื่อไขว่คว้าหาความพอใจอีกเรื่อยไป

ในแง่การค้า ธุรกิจ และอุตสาหกรรมมองว่าสมบูรณ์แบบ ที่ได้ตอบสนองความพอใจให้ลูกค้าได้สำเร็จและมีกำไร

แต่ในมิติศาสนา การเวียนว่ายบนปริมณฑลแห่งปรารถนา ซึ่งบางทีไร้รูปแบบ ปราศจากฝั่ง ไม่มีการหยุดสะสมพอกพูนด้วยตะกอนกิเลส ไม่จบสิ้น จึงมีการมองว่าเป็นเรื่องน่าเวทนา

ที่ว่าน่าสงสารก็เพราะคนเหล่านี้ต้องวิ่งไปติดบ่วง วนว่ายและดิ้นไปตามแรงเหวี่ยงแห่งปรารถนา

และถ้าคุณเป็นผู้เฝ้ามองสังเกตการณ์ คุณก็จะเห็นคนคนนั้นมีชีวิตเหมือนติดหล่ม บ่วงปรารถนา

แน่นอน คนคนนั้นอาจมีความสุขกายสบายใจ ณ ขณะที่ได้ครอบครองวัตถุ หรืออาจจะทุกข์กายร้อนใจเมื่อไม่ได้ตามประสงค์ จึงดูว่าความปรารถนาเสมือนเป็นน้ำมันหล่อลื่นให้พึ่งพิงการขายแรงงานจากกายยิ่งขึ้น ทวีขึ้นไปตามกระสวยแห่งปรารถนา แรงผลัก พลังดันของปริมาณและความเข้มข้นงอกงามของความต้องการอันเป็นตัวกิเลส นี่เขาจึงเรียกว่าเป็นการติดโซ่ตรวนที่พันธนาการไว้ด้วยบ่วงติดเบ็ด ซึ่งเครื่องล่อทางธุรกิจในสังคมที่นิยมเสพสุขนั้น กระตุ้นให้เกิดความเข้มข้นและการขยายตัวของความทะยานอยากได้อย่างไม่รู้จบ

บ่วงปรารถนา บ่วงงาน บ่วงการผลิต บ่วงกรรม บ่วงการบริโภค ก็ไหวก็สั่นไปเรื่อย ซึ่งความแรงและเร็วก็เป็นไปตามระดับของพายุอารมณ์แห่งปรารถนา

นั่นแหละ ทำไม เงิน จึงเป็นเครื่องมืออันทรงอำนาจของผู้หิวกระหายในวงจรของโลกการผลิตการค้า และการเสพสุข ปริมาณการเงินเลยกลายเป็นดัชนีชี้วัดประสิทธิภาพและความสำเร็จได้

เพราะเงินเปรียบเสมือนสว่านเจาะเข้าไปสู่เส้นทางการแลกเปลี่ยนระหว่างทุนและแรงงาน ระหว่างวัตถุและความพอใจ เงินจึงดูเสมือนตัวทำปฏิกิริยาความเคลื่อนไหวสำคัญในระบบเศรษฐกิจ และเงิน จึงเป็นสิ่งที่ทรงอิทธิพลในบ่วงแห่งปรารถนาของระบบสังคมและเศรษฐกิจสมัยใหม่

คนจึงติดกับดักในความหอมหวานของกลิ่นเงิน สมการที่เป็นวัฏฏะจึงหว่านล้อมเป็นวงจรไม่จบสิ้น ของกิเลสที่ผลิตความปรารถนา ความปรารถนาไปปั่นการผลิตเงิน เงินเดินเข้าสู่เส้นทางการแลกเปลี่ยนทั้งในระบบ และนอกระบบ เพื่อให้ได้มาซึ่งวัตถุหรือการสนองปรารถนา ซึ่งก็คือ ความพอใจ ความสุขที่ซื้อได้ บ่วงปรารถนา บ่วงกรรม จึงไหวและเคลื่อนตลอดเวลา ไม่อาจประมาณคำนวณได้ ถ้าไม่เท่าทันต่อกับดักนี้ จะหยุดได้ เบรกได้ ละเลิกได้ก็ด้วยธรรม ด้วยความพอเพียง ด้วยการเดินแห่งปฏิปทา

ปรารถนาจึงมิใช่ขาว ไม่ใช่ดำ แต่ปรารถนาขึ้นอยู่กับการเลือกแต้มสีและความเข้มข้น ความหมดจดอยู่ที่การเลือกของแต่ละคน

การเลือกที่จะมีอิสรภาพจากปรารถนา และเงิน ก็ไปสู่ความว่างบ้างทางกาย และมีเสรีภาพทางใจที่ปลดปล่อยออกจากคุกแห่งตัณหา

หรือถ้าเลือกบ่วงจากกิเลส ความต้องการก็จะทำให้กายและจิตทำงาน ทำกรรมไม่ได้ว่างเว้น ไร้เทศกาลที่กายและจิตจะได้หยุดพัก และผ่อนลดทอนกับความอยาก เพราะความอยากหล่อเลี้ยงให้เป็นทาสอยู่ร่ำไป จนเพลิดเพลินประหนึ่งว่าเสรีภาพนั้นอยู่ปลายธนบัตร

นี่ล่ะ ความซับซ้อนของชีวิต และถนนสังคม ธุรกิจใต้ดิน การค้าบนถนนแห่งปรารถนาจึงผลิบานไม่รู้โรยในสงครามความอยาก นั่นจึงทำให้เราไม่รู้จักสันติภาพในกาย และจิต เพราะสงครามประทับ ประจำชีวิตไปโดยไม่รู้ตระหนัก ว่ากำลังติดบ่วงแร้วทุกลมหายใจเข้าออก

อุดมการณ์อันเป็นแฟนตาซีบรรเจิดถูกเยินยอด้วยความรู้สึกอภิรมย์ในความสำเร็จ ความสำเร็จที่พึ่งพิงในวงจรชีวิตของผู้ผลิต ผู้ค้า และผู้บริโภค บนโลกเศรษฐกิจยุคใหม่ ที่ดูประหนึ่งเป็นสรวงสรรค์ของเงินและการบริโภค

โลกแห่งโลกิยะที่นายธนาคาร นักธุรกิจ นักการตลาด ถือคัมภีร์การเสพสุข และบรรดาสาวกก็บริกรรมคาถาการบริโภคเป็นบทสวด ขณะที่โลกุตระนั้นหลุดจากกามภพไปแล้ว ถ้าเช่นนั้น คุณจะเลือกคัมภีร์ชุดใด ก็สุดแต่ถนนแห่งปรารถนาอีกเช่นกัน

ไร่รักษ์ไม้,มูลไส้เดือน,เกษตรแปรรูป,อุปกรณ์แค้มปิง,อุปกรณ์ป้องกันอุบัติภัย,เอาตัวรอดในภาวะวิกฤต